Việt Nam lần đầu dạy đổi mới sáng tạo theo chuẩn quốc tế

Mô hình giáo dục của Tổ chức Đổi mới sáng tạo thế giới (WIPO) lần đầu được triển khai trong trường phổ thông Việt Nam.

Buổi học đầu tiên ở Việt Nam được thiết kế theo mô hình giáo dục đổi mới sáng tạo của WIPO, tại trường THCS Tạ Quang Bửu, Hà Nội.

Trang, học sinh lớp 7, kể về lần đầu tham gia một tiết học mà "mọi thứ đều bắt đầu từ một sáng chế thật". Em cho biết thích nhất cảm giác tự tay lắp mô hình nhà kính, thử cách tăng ánh sáng cho cây rồi tranh luận với bạn bè để tìm thiết kế tối ưu. "Em thấy mình hiểu bài nhanh hơn vì được làm luôn, chứ không chỉ nghe giảng", Trang nói.

Tiết học Trang nhắc đến diễn ra tại trường THCS Tạ Quang Bửu, Hà Nội, sáng 28/11, cũng là buổi học đầu tiên ở Việt Nam được thiết kế theo mô hình giáo dục đổi mới sáng tạo của WIPO. Thay vì bắt đầu bằng lý thuyết, học sinh tiếp cận một sáng chế thật của người Việt về hệ thống nhà kính thông minh, phân tích tính mới, đánh giá điểm sáng tạo và đề xuất cải tiến phù hợp với điều kiện khí hậu trong nước.

Lớp học diễn ra sôi nổi. Các nhóm thảo luận về hướng tối ưu ánh sáng, tiết kiệm nước, tăng năng suất và thử nghiệm trực tiếp trên mô hình. Kết quả cho thấy cách tiếp cận này khơi gợi rõ khả năng sáng tạo của học sinh, đồng thời giúp các em hiểu bài sâu và hứng thú hơn.

Tham dự và theo dõi buổi dạy học, thầy Nguyễn Ngọc Sơn, Hiệu trưởng THCS Phúc Lợi, cảm nhận sự thay đổi thể hiện ngay trong thái độ học tập. Học sinh chủ động đặt câu hỏi, phân tích, thảo luận nhóm và đề xuất. "Khác biệt rất rõ rệt", ông nhận xét.

Mô hình được Việt Nam triển khai theo đúng cấu trúc của WIPO: thay vì dạy kiến thức, chương trình hướng học sinh tới tư duy đổi mới sáng tạo gắn với sở hữu trí tuệ - yếu tố quan trọng trong nền kinh tế tri thức.

Mỗi chủ đề được thiết kế như một chu trình hoàn chỉnh: nhận diện vấn đề thực tiễn, khám phá giải pháp đã được đăng ký sáng chế, phân tích tính mới, thiết kế - phản biện - hoàn thiện ý tưởng, chế tạo và trưng bày sản phẩm, rồi phát triển ý tưởng kinh doanh.

Bộ học liệu và thiết bị cho mô hình do Smartschool là đơn vị đầu tiên ở Việt Nam phát triển. Cấu trúc gồm năm phần: sách, tài liệu, giáo trình theo chuẩn quốc tế; phần mềm, học liệu điện tử; bộ thiết bị giáo cụ STEM; chương trình đào tạo giáo viên và các phong trào tôn vinh sản phẩm sáng tạo. Nhờ hệ sinh thái này, mô hình không chỉ dừng lại ở một tiết học mẫu mà có khả năng mở rộng trên quy mô toàn quốc.

Bà Altaye Tedla, Trưởng bộ phận đào tạo trực tuyến của Học viện WIPO, nhận định mô hình tích hợp nhuần nhuyễn giữa đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ và khởi nghiệp, không chỉ trang bị cho học sinh kiến thức kỹ thuật mà còn cả tư duy kinh doanh và ý thức bảo vệ tài sản trí tuệ từ sớm.

Chương trình tập trung vào các hoạt động thực hành, giúp học sinh áp dụng kiến thức để giải quyết vấn đề thực tế. "Đây là sự chuyển đổi mạnh mẽ từ việc chỉ học lý thuyết STEM sang làm chủ quy trình đổi mới sáng tạo, hướng đến tạo lập tài sản trí tuệ - nền tảng của hoạt động khởi nghiệp, kinh doanh", bà Tedla, nói.

Bà Altaye Tedla, Trưởng bộ phận đào tạo trực tuyến của Học viện WIPO.

Việc đưa mô hình WIPO vào trường học không chỉ mang đến phương pháp dạy mới mà còn xây dựng văn hóa sáng tạo và tôn trọng tài sản trí tuệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực, đưa Việt Nam tiến gần hơn mục tiêu phát triển nền kinh tế tri thức.

Để hình thành văn hóa đổi mới sáng tạo, ông Pushpendra Rai, cố vấn sở hữu trí tuệ quốc tế của WIPO cho rằng, yếu tố then chốt nằm ở một hệ thống giáo dục năng động, có tư duy tích cực trong việc tiếp nhận sáng kiến mới. Theo ông, Việt Nam có thể trở thành điểm sáng giáo dục đổi mới sáng tạo trong ASEAN nhờ cách tiếp cận bài bản theo mô hình này.

Lớp học theo chuẩn WIPO là hoạt động nằm trong chuỗi sự kiện thúc đẩy giáo dục sở hữu trí tuệ và đổi mới sáng tạo cho thế hệ trẻ tại Việt Nam và khu vực ASEAN, do Cục Sở hữu trí tuệ - Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Học viện WIPO và Smartschool tổ chức. Chương trình hướng tới việc trao quyền cho giáo viên, người xây dựng bài giảng và nhà hoạch định chính sách giáo dục.

Việt Nam hiện xếp thứ 44/139 nền kinh tế, theo Báo cáo Chỉ số GII 2025 do WIPO công bố tuần trước, trong đó, ba chỉ số thành phần gồm Nhập khẩu công nghệ cao, Xuất khẩu công nghệ cao và Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo đứng đầu thế giới.

Việt Nam là một trong 9 quốc gia thu nhập trung bình có tốc độ cải thiện thứ hạng nhanh nhất, với kết quả đổi mới sáng tạo vượt mức phát triển trong 15 năm liên tiếp. Trong giai đoạn 2014-2024, Việt Nam nằm trong nhóm ba nước có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất, cùng với Trung Quốc và Ethiopia.

Vnexpress