Người làm khoa học lo 'thất thoát tài sản nhà nước'

Trong khi các quy định tài chính mới đối với nhiệm vụ khoa học công nghệ cởi mở, thì tư duy kiểm toán truyền thống "làm thất thoát tài sản nhà nước" vẫn là mối e ngại với người làm nghiên cứu.

Bà Nguyễn Thị Thu Sương, Trưởng phòng Phát triển Khoa học công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM, tại hội thảo ngày 7/6. Ảnh: Lê Tuyết

Nội dung được các chuyên gia, nhà khoa học nêu tại hội thảo góp ý Dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội tổ chức ngày 7/6, tại TP HCM.

Bà Nguyễn Thị Thu Sương, Trưởng phòng Phát triển Khoa học công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ TP HCM, dẫn minh chứng vừa tiếp một đoàn kiểm toán về dự án nghiên cứu giống lúa mới.

Đoàn kiểm toán đặt vấn đề trong quá trình tạo giống cây sẽ có hoạt động thử nghiệm trồng, đánh giá sản phẩm và có thành phẩm bán ra thị trường. Khi trao đổi về nội dung tiền bán sản phẩm lúa trong quá trình nghiên cứu ai lấy? Chủ nhiệm đề tài cho biết là nông dân phối hợp nghiên cứu lấy.

Theo đoàn kiểm toán, phải xem lại đây có phải là "thất thoát tài sản nhà nước hay không"? Lý do nghiên cứu này 100% ngân sách đầu tư thì việc bán sản phẩm cũng phải thu về cho nhà nước, nếu không là thất thoát.

"Chúng tôi viện dẫn Nghị quyết 193 có cơ chế tài chính rất cởi mở, giao quyền quản lý kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì nhưng kiểm toán nói phải xem lại và kiến nghị Trung ương", bà Sương nói.

PGS.TS Hồ Quốc Bằng, Đại học quốc gia TP HCM, phát biểu tại hội thảo ngày 7/6. Ảnh: Lê Tuyết

Theo bà Sương, không chỉ Nghị quyết 193 cởi mở hay dự thảo luật sắp tới với nhiều điều khoản "cởi trói" cho công tác nghiên cứu mà cần phải thay đổi tư duy kiểm toán đã tồn tại quá lâu. Nếu không thay đổi, chính kiểm toán sẽ là rào cản của công tác nghiên cứu khoa học.

Tương tự, PGS.TS Hồ Quốc Bằng, Đại học quốc gia TP HCM, cho rằng Nghị quyết 57 về đột phá khoa học công nghệ với mục tiêu làm sao ba nhà gồm nhà nước, nhà trường, nhà kinh doanh phối hợp được với nhau. Tuy nhiên, để làm được vẫn còn nhiều khó khăn.

Theo TS Bằng, rào cản lớn nhất là các trường và doanh nghiệp ngại định giá sản phẩm khoa học công nghệ hình thành từ nhiệm vụ sử dụng ngân sách nhà nước. Lý do là việc định giá kết quả nghiên cứu rất khó khăn và dễ bị quy trách nhiệm nếu định giá sai hoặc không "đúng" theo quan điểm kiểm tra tài chính sau này. Điều này khiến các đơn vị không dám làm.

Ông Bằng ví dụ doanh nghiệp đặt hàng cho Sở Khoa học và Công nghệ triển khai, nhà trường phối hợp doanh nghiệp thực hiện. Kinh phí nghiên cứu từ ngân sách. Khi sản phẩm hoàn thành, nhà trường được giao chủ trì sẽ định giá, tức là trao quyền sử dụng cho doanh nghiệp.

"Lý thuyết là vậy nhưng khi tài chính kiểm tra lại việc định giá sản phẩm và cho rằng định giá sai thì trường phải chịu trách nhiệm", ông Bằng nói.

Vnexpress