Vắc-xin ung thư mRNA hứa hẹn thay thế cho phẫu thuật, xạ trị và hóa trị

Khác với các loại vắc-xin ung thư truyền thống vốn được thiết kế để giúp hệ miễn dịch nhận ra chính xác những protein bất thường, vắc-xin mới đơn giản là kích hoạt hệ miễn dịch giống như khi nó đang chống lại một loại virus.

Các nhà khoa học tạo ra một vaccine mRNA có thể "đào tạo" hệ miễn dịch tấn công ung thư, hứa hẹn một cách điều trị phổ quát trong các thử nghiệm tương lai. Nguồn: Shutterstock

Kết quả thu được trong thí nghiệm trên chuột rất ấn tượng - khi kết hợp với các thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, vắc-xin đã làm cho khối u co lại, và trong một số trường hợp, chỉ riêng vắc-xin cũng đủ để loại bỏ hoàn toàn khối u.

Các nhà khoa học tạo ra một vaccine mRNA có thể "đào tạo" hệ miễn dịch tấn công ung thư, hứa hẹn một cách điều trị phổ quát trong các thử nghiệm tương lai. Nguồn: Shutterstock

Trong hơn tám năm, Elias Sayour, bác sĩ ung thư nhi ở Hệ thống Y tế thuộc Đại học Florida, là người tiên phong về các vắc-xin ung thư công nghệ cao, có sự kết hợp giữa các hạt nano lipid và mRNA (RNA thông tin). mRNA là một vật liệu di truyền, nó có mặt bên trong mọi tế bào (cả tế bào u) và đóng vai trò chỉ dẫn cho tế bào biết loại protein nào cần được sản xuất và cách sản xuất ra sao.

Nghiên cứu mới ra đời dựa trên một đột phá mà phòng thí nghiệm của Sayour đạt được vào năm ngoái: Trong thử nghiệm lâm sàng đầu tiên trên người, các vắc-xin mRNA được tạo ra từ chính tế bào khối u của bệnh nhân đã nhanh chóng tái lập trình hệ miễn dịch để tấn công u nguyên bào thần kinh đệm (glioblastoma) - một loại u não ác tính có tiên lượng rất xấu. Một trong những phát hiện ấn tượng nhất từ thử nghiệm trên bốn bệnh nhân là tốc độ đáng kinh ngạc của các vắc-xin cá nhân hóa trong việc kích hoạt mạnh mẽ phản ứng miễn dịch để loại bỏ khối u.

Trong nghiên cứu mới nhất, nhóm của Sayour đã điều chỉnh công nghệ của họ để tạo ra một vắc-xin mRNA “phổ quát” - nghĩa là nó không nhắm vào một virus cụ thể hay các tế bào ung thư bị đột biến, mà chỉ đơn giản được thiết kế để kích hoạt phản ứng mạnh mẽ của hệ miễn dịch. Chế phẩm mRNA này được tạo ra theo cách tương tự như các vắc-xin COVID-19, dựa trên cùng một nền tảng công nghệ, nhưng trong khi các vắc-xin COVID -19 nhắm trực tiếp vào protein gai thì chế phẩm mRNA nhắm vào việc “tăng lực” cho hệ miễn dịch nói chung.

Nhóm đã tiến hành thử nghiệm chế phẩm mRNA này trên các mô hình chuột mắc u hắc tố ác tính, loại ung thư da nguy hiểm nhất. Khi kết hợp chế phẩm với một loại thuốc điều trị miễn dịch phổ biến gọi là chất ức chế PD-1 - một dạng kháng thể đơn dòng có nhiệm vụ “huấn luyện” hệ miễn dịch nhận ra khối u là tác nhân ngoại lai, nhóm nghiên cứu đã ghi nhận những kết quả đầy hứa hẹn ở các khối u vốn thường không đáp ứng hoặc đáp ứng rất kém với các phương pháp điều trị thông thường, Sayour cho biết.

Sau đó, trong các mô hình chuột mắc ung thư da, xương và não, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm riêng một chế phẩm mRNA khác, không kết hợp với phương pháp nào, và phát hiện, trong một số mô hình, các khối u đã bị loại bỏ hoàn toàn.

Sayour và các đồng nghiệp nhận thấy việc sử dụng vắc-xin mRNA để kích hoạt các phản ứng miễn dịch tưởng chừng không liên quan đến ung thư (không trực tiếp nhắm vào tế bào ung thư hay protein khối u) lại có thể thúc đẩy các tế bào T - thành phần chủ chốt trong hệ miễn dịch - vốn trước đó không hoạt động, bắt đầu nhân lên và tiêu diệt ung thư, nếu phản ứng mà vắc-xin kích hoạt đủ mạnh.

Các kết quả từ nghiên cứu hứa hẹn một loại vắc-xin ung thư phổ quát, có thể kích hoạt hệ miễn dịch và chuẩn bị cho nó phối hợp cùng các thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch để chế ngự ung thư – hoặc tiêu diệt luôn ung thư. Nói cách khác, nó hứa hẹn mở ra một hướng điều trị mới, thay thế cho phẫu thuật, xạ trị và hóa trị.

Nghiên cứu đã được công bố trên Nature Biomedical Engineering.

Nhóm nghiên cứu cho biết đang nỗ lực cải thiện các chế phẩm mRNA hiện tại và tiến tới thử nghiệm trên người sớm nhất có thể.

Khoahocphattrien