Biến dị hệ gene giúp hiểu rõ hơn quá trình coronavirus lây lan

Đều tràn đi khắp thế giới, nhưng tỷ lệ lây lan SARS-CoV-2 lại khác nhau – điều đó có thể phụ thuộc vào những biến dị trong hệ gene của chúng, theo nhận định của các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Davis, Mỹ.

Hình ảnh virus SARS-CoV-2 dưới kính hiển vi điện tử.

Việc theo dõi hệ gene của virus này có thể giúp cho các nhà quản lý tập trung vào các khu vực có khả năng bùng phát lây nhiễm.

“Chúng tôi đang cố gắng xem biến dị hệ gene trong con virus này có thể giúp dự đoán những thay đổi về lây nhiễm không”, Bart Weimer, giáo sư sức khỏe cộng đồng và sinh sản tại trường Thú y UC Davis cho biết. Bản thảo nghiên cứu này đã được xuất bản online trên medrxiv và cũng mới được gửi tới một tạp chí chuyên ngành.

Weimer và nghiên cứu sinh Darwin R. Bandoy đã phân tích hệ gene của 150 dòng (strain) SARS-CoV-2, phần lớn thu thập được trong các đợt bùng phát ở châu Á trước ngày 1/3/2020, và thông tin về dịch tễ và truyền lây từ những đợt bùng phát khác. Họ đã phân loại các đợt bùng phát theo giai đoạn: tiền phát (lúc chưa có bùng phát), khởi phát, bùng phát mạnh và suy giảm. Giá trị R được sử dụng để biểu thị khả năng dễ dàng lây lan của một virus, R là con số trung bình mỗi người nhiễm virus có khả năng lây cho bao nhiêu người khác.

Nhóm nghiên cứu đã kết hợp tất cả các thông tin này vào một hàm mang tên GENI để nhận diện hệ gene của mầm bệnh.

Dù chỉ có 15 gene, virus SARS-CoV-2 đang biến đổi vào mọi lúc khi nó lan truyền khắp thế giới, Weimer nói. Phần lớn những thay đổi này đều ít tạo ra sự khác biệt nhưng thi thoảng lại có khả năng khiến virus này dễ lây lan hơn hoặc khó lây lan hơn. Ví dụ, ước tính R vào thời điểm 1/3/2020 ở Trung Quốc thấp hơn 2 nhưng lại đang cao lên đến 8 ở Italy.

So sánh các hàm GENI ở giai đoạn của dịch bệnh cho thấy biến dị di truyền của virus gia tăng ngay lập tức trước khi xảy ra lây lan theo cấp số nhân ở một số nơi, ví dụ ở Hàn Quốc vào cuối tháng 2/2020. Tuy nhiên, ở Singapore, tăng biến dị thì lại liên quan đến các bùng phát lây nhiễm trong phạm vi nhỏ hơn nên các cơ quan y tế công cộng có khả năng kiểm soát nhanh chóng.

Nhóm nghiên cứu của Weimer đang lập kế hoạch sẽ có phân tích sâu hơn vào bộ dữ liệu lớn 2000 hệ gene SARS-CoV-2, hiện đã sẵn sàng để khai thác.

Việc kết hợp thông tin về hệ gene và dịch tễ theo cách này cho phép các nhà quản lý lường trước tốt hơn ở những nơi tỉ lệ lây nhiễm COVID-19 có khả năng gia tăng, Weimer nói về ý nghĩa của công trình nghiên cứu.

Theo Khoahocphatrien