Công nghệ cao 'là trụ cột an ninh và chủ quyền quốc gia'

Dự Luật Công nghệ cao sửa đổi xác định công nghệ không chỉ là lĩnh vực ưu đãi đầu tư mà là trụ cột chiến lược bảo đảm an ninh kinh tế, quốc phòng và chủ quyền quốc gia.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu sáng 16/10. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Sáng 16/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thảo luận dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi). Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân cho biết căn cứ pháp lý quan trọng nhất của dự luật là Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Dự luật đưa ra khái niệm mới về công nghệ chiến lược và công nghiệp chiến lược, tập trung phát triển lĩnh vực này.

Dự thảo hướng tới hình thành hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao; bổ sung quy định về khu công nghiệp và đô thị công nghệ cao; hoàn thiện cơ chế quản lý, kiểm tra, đánh giá hiệu quả. Chính sách ưu đãi được thiết kế lại minh bạch, hiệu quả hơn, mở rộng cho doanh nghiệp trong nước và khởi nghiệp. Mức ưu đãi đặc biệt sẽ áp dụng với các công nghệ lõi, công nghệ chiến lược như AI, bán dẫn, đi kèm cam kết chuyển giao công nghệ để đảm bảo lợi ích thực chất cho quốc gia.

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh công nghệ cao đã trở thành trụ cột chiến lược, là xương sống của an ninh kinh tế, quốc phòng, năng lực cạnh tranh quốc gia và gắn với chủ quyền quốc gia. "Đây là sự thay đổi căn bản trong nhận thức của Đảng ta, Luật sửa đổi lần này phải thể hiện rõ quan điểm đó", ông nói.

Theo dự thảo, công nghệ cao được chia thành ba lớp: công nghệ cao, công nghệ chiến lược và công nghệ lõi. Công nghệ lõi là "vòng trong cùng" - cái Việt Nam phải tự làm và nắm giữ; công nghệ chiến lược là "vòng giữa" - lĩnh vực ưu tiên để bảo đảm tự chủ; còn công nghệ cao là "vòng ngoài" - phục vụ phát triển đất nước.

"Việc sửa luật lần này giống như tiêm vào cấu trúc cũ một số mũi ADN mới, tạo bộ gen mới phản ánh tư tưởng mới của Đảng về khoa học công nghệ mà không phá vỡ cấu trúc hiện hành", Bộ trưởng Hùng nói.

Ông cho rằng 20 năm qua, cơ chế ưu đãi công nghệ cao chủ yếu phục vụ lắp ráp, gia công. "Cứ iPhone là công nghệ cao, cứ lắp ráp thì được ưu đãi, mà không tính đến tỷ lệ nội địa, công nghệ lõi hay có R&D ở Việt Nam hay không", ông nói. Dự luật mới khắc phục bất cập này, gắn thu hút FDI với điều kiện chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và nghiên cứu phát triển tại Việt Nam, tức là FDI có điều kiện.

Chính phủ cũng đề xuất phát triển các đô thị công nghệ cao - nơi khu công nghệ cao được đặt trong không gian sống và làm việc hiện đại, nhằm thu hút và giữ chân nhân tài. Để tránh lạm dụng, dự thảo quy định quản lý nhà nước chặt chẽ, giám sát các dự án, yêu cầu đảm bảo tỷ lệ chuyển giao công nghệ, giá trị gia tăng trong nước và hoạt động nghiên cứu phát triển tại Việt Nam.

Luật Công nghệ cao được ban hành từ năm 2008, đến nay gần 20 năm. Dù thu hút nhiều dự án FDI, giá trị công nghệ cao thực chất của Việt Nam còn hạn chế. Lần sửa đổi này nhằm thúc đẩy tự chủ công nghệ, hình thành ngành công nghiệp chiến lược, nâng cao hiệu quả hoạt động của các khu công nghệ cao và khuyến khích doanh nghiệp "Make in Vietnam".

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị làm rõ tiêu chí xác định công nghệ cao, công nghệ chiến lược và diện ưu tiên đầu tư để đảm bảo khả thi, công bằng và có thể đo lường. Cơ quan thẩm tra cũng kiến nghị bổ sung danh mục công nghệ cao được ưu tiên phát triển vào luật, giao Chính phủ quy định chi tiết để làm căn cứ xác định sản phẩm, dự án được hưởng chính sách ưu đãi.

Với đề xuất xây dựng đô thị công nghệ cao, Ủy ban cho rằng đây là mô hình mới, cần nghiên cứu thêm kinh nghiệm quốc tế và đánh giá tác động để bảo đảm tính khả thi, tránh trùng lặp và lạm dụng trong thực hiện.

Vnexpress